ارزیابی و انتخاب لاین های اینبرد آفتابگردان در شرایط نرمال و تنش خشکی

در این بررسی که در سال 1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی به اجرا در آمد، 66 ژنوتیپ مختلف آفتابگردان مشتمل بر لاین های نر عقیم، رستورر و ارقام تجاری در دو آزمایش جداگانه در شرایط تنش و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور اعمال تنش رطوبتی، مزرعه تنش با آبیاری به ازای 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر یک سوم آب مورد نیاز شرایط معمولی را دریافت کرد. هر کرت آزمایشی مشتمل بر یک خط سه متری به فواصل ردیفی 60 و فواصل بوته 25 سانتی متر بود. در طول دوره رویش، صفات زراعی شامل روز تا شروع گلدهی، طول دوره رشد، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد روغن، شاخص برداشت و عملکرد دانه و روغن تک طبق اندازه گیری شد. شاخص حساسیت به خشکی (SSI)، شاخص تحمل به خشکی (STI) و شاخص های MP و TOL برای عملکرد دانه محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصله لاین های A312، A152، B225، CMS19 و R21A با شاخص حساسیت به خشکی 0.47 الی 0.63 مقاوم ترین لاین ها بودند. از نظر شاخص STI هیبرید آذرگل (1.06) و به دنبال آن لاین رستورر جدید (0.99) A28 و هیبرید آلستار (0.96) مقاومت به خشکی بالایی داشتند. بر اساس همبستگی های محاسبه شده، سه صفت قطر طبق، قطر ساقه و ارتفاع بوته به دلیل همبستگی مطلوب با عملکرد دانه و نیز با شاخص STI، به عنوان معیارهای با ارزش در شناسایی ارقام متحمل به خشکی در آفتابگردان شناخته شدند. قطر ساقه و طبق به همراه اجزای عملکرد روغن مهم ترین معیارهای موثر بر افزایش عملکرد روغن در شرایط تنش رطوبتی بود. از بین شاخص های تحمل، شاخص STI کارایی بیشتری در شناسایی ارقام مقاوم به خشکی داشت.